ส้มตำเป็นภูมิปัญญาในการกินผักดิบให้มีรสชาติอร่อย และเป็นอาหารที่ปรุงได้แต่ตามหัวไร่ปลายนา ไม่ต้องมีครัวหรือเตาไฟ เพียงมีต้นมะละกอกับพริกสดพริกแห้งก้นตะกร้า น้ำปลาร้า ที่มีติดครัว เก็บผักตามข้างรั้วมาแนม เป็นเครื่องเคียง เป็นอาหารทำง่าย อร่อย ได้คุณค่า ส้มตำคืออาหารสุขภาพ เปี่ยมวิตามินเกลือแร่จากผัก เครื่องปรุงต่างๆ ที่ใส่ลงไป
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง มะละกอมีเอนไซน์ปาปีน ที่ช่วยย่อยโปรตีน ทำให้ร่างกายย่อยอาหารได้ดียิ่งขึ้น น้ำมะนาว มะเขือเทศมีวิตามินและไลปีนสูง เนื่องจากไม่ได้ปรุงสุกโดยผ่านความร้อน จึงควรระมัดระวังเรื่องความสดใหม่ของวัตถุดิบ และความสะอาดของภาชนะให้ดี มิเช่นนั้นอาจมีเชื้อโรคเจือปน ส้มตำเป็นอาหารยอดนิยมประเภทหนึ่ง ซึ่งปฏิเสธไม่ได้เลยว่ามันมีรสชาติอร่อยและถูกปากคนไทยหลายๆ คน ทั่วทุกภาคของประเทศไทย แต่จะมีใครรู้บ้างว่านอกจากความอร่อยแล้ว ส้มตำมีประโยชน์อย่างอื่นอีกหรือไม่ ส้มตำนั้นเป็นอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการและมีสรรพคุณทางยา คุณค่าจากพืชสมุนไพรที่เป็นองค์ประกอบในส้มตำ อาทิ มะละกอ เป็นยานำบำรุงน้ำนม ขับพยาธิ แก้บิด แก้เลือดออกตามไรฟัน แก้ริดสีดวงทวาร ช่วยย่อยอาหาร ขับน้ำดี น้ำเหลือง มะเขือเทศ รสเปรี้ยว เป็นผักที่ใช้แต่งสีและกลิ่นอาหาร ช่วยระบาย บำรุงผิว มะกอก รสเปรี้ยว ฝาด หวาน แก้โรคธาตุพิการเพราะน้ำดีไม่ปกติแก้บิด แก้โรคเลือดออกตามไรฟัน ผลสุกทำให้ชุ่มคอ แก้กระหายน้ำ พริกขี้หนู รสเผ็ดร้อนช่วยเจริญอาหาร ขับลม ช่วยย่อย กระเทียม รสเผ็ดร้อน ขับลมในลำไส้ แก้ไอ ขับเสมหะ ช่วยย่อยอาหาร แก้โรคผิวหนัง น้ำมันกระเทียมมีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญของเชื้อรา แบคทีเรียและไวรัส ลดน้ำตาลในเลือด ลดไขมันในหลอดเลือด มะนาว เปลือกผลรสขม ช่วยขับลมน้ำในลูกรสเปรี้ยวแก้เสมหะ แก้ไอ แก้เลือดออกตามไรฟัน ฟอกโลหิต